Lần đầu tiên có dịp lên Đăklắc, cảm giác đầu tiên của tôi là cái nắng vàng! Nắng ở đây dường như vàng hơn, trong hơn và đẹp hơn ở nhiều nơi khác. Thời tiết tháng 11 như một cô gái đẹp nhưng hay dỗi hờn: trời mát mẻ, nắng hây hây , gió nhẹ nhưng thoắt nắng lại thoắt mưa... Và ấn tượng đặc biệt nhất đối với tôi là hoa Cúc quỳ. Dường như đất mẹ bazdan mầu mỡ đã thổi sức sống vào những dãy Cúc quỳ rực rỡ hai bên đường! Bài viết của Quỳnh Như đã nói hộ cảm xúc của tôi về hoa Cúc Quỳ :
Không biết có nơi nào cũng mọc loài hoa bình dị mà rực rỡ như cúc quỳ Tây Nguyên của tôi? Những ngọn núi, những thung lũng, những triền đồi bạt ngàn hoang dại, gió cuốn thành lớp lớp sóng hoa vàng. Mỏng manh mà mãnh liệt. Trong mỗi bông hoa cúc quỳ vàng, có phải đang đập nhịp trái tim yêu tha thiết ...
Đã nở rồi, những cánh cúc quỳ mỏng manh.
Người xưa kể rằng, nàng Bờ Nga Ang, người con gái Ja-rai duyên dáng, không may trở thành nô lệ. Chàng dũng sĩ của nàng đã vượt bảy sông, bảy núi, bảy rừng đi tìm người yêu, nhưng tìm được nàng, khi cùng nàng trở về chỉ mới nhìn thấy bóng núi thân thuộc thì nàng đã kiệt sức. Theo ước nguyện của nàng, chàng nuốt đau thương vào ngực, đưa thi thể người yêu lên dàn lửa, rồi lên đỉnh núi cao nhất, gửi nắm tro tàn nhờ gió đưa về quê nhà. Mỗi hạt tro về với đất mẹ lại hồi sinh, nảy thành chồi non, đâm cành đơm nụ, bung hoa... Đó là hoa Bờ Nga Ang, tên của người con gái...
Người thời nay nhìn hoa, thấy tiềm ẩn trong những cánh hoa mong manh ấy là một sức sống bền bỉ, mãnh liệt. Hoa như của phận nghèo, không dám chen chân những nơi đất đai màu mỡ. Nơi đất khô cằn, đồi cao, ven rừng, ven suối... một nhánh bén rễ vượt lên rồi thành vạt, thành dải tựa vào nhau. Cách tồn tại của hoa, sắc màu của hoa cứ như một lời đồng cảm với phận nghèo. Mà cũng lạ, giữa cái lạnh cao nguyên, gặp màu hoa thấy ấm.
Tôi yêu cúc quỳ vì ở loài hoa ấy, mọi thứ đều được đẩy đến đỉnh điểm, không có sự nửa vời. Lá xanh, thì xanh đến thẫm lại. Hoa vàng thì vàng chói lọi, như gom vào đó mọi sợi nắng trời. Dù phát, dù đốt, dù cái kiệt khát của mùa khô có làm cúc quỳ gục xuống, thì chỉ là để đợi mùa mưa, cơn mưa đầu mùa dứt, mầm sống lại bật lên rời rợi. Và những cơn gió chạy trên thảo nguyên như ngựa lồng, cũng chỉ làm cúc quỳ thêm kiêu hãnh bừng lên mà thôi. Tôi yêu mùi hương của loài hoa ấy, hơi hăng hắc, đăng đắng, mà dịu dàng tinh khiết như khí trời, cái mùi của đồng cỏ, của sương mai, của nắng, của đất bazan. Nó gợi cho người ta cảm giác thanh lọc, hoài niệm.
Không biết có nơi nào nhiều cúc quỳ như Tây Nguyên của tôi. Cúc quỳ có mặt ở mọi nơi, có lần giấc mơ của tôi vàng rực một màu cúc quỳ. Cúc quỳ vô tư đến mức có khi làm người ta bực mình vì chỉ cần lơ là một chút là cúc quỳ lấn vào tận sân nhà, không chịu bằng lòng chỉ là loài hoa tô điểm cho hàng rào, làm sinh động cho đồng cỏ, thêm sắc màu cho những con đường ngàn ngàn cỏ hoa. Và khi gió bắt đầu chạy ràn rạt trên đồng cỏ thì chỉ cần bẵng đi một chút là cúc quỳ đã đồng loạt nở bung. Một sáng ra đường, bất ngờ thấy sắc vàng ấm áp, biết là những cơn gió lạnh sắp về, đã chớm mùa khô, và hơi xuân đã ẩn mình đâu đó.
Không biết có nơi nào cũng mọc loài hoa bình dị mà rực rỡ như cúc quỳ Tây Nguyên của tôi? Những ngọn núi, những thung lũng, những triền đồi bạt ngàn hoang dại, gió cuốn thành lớp lớp sóng hoa vàng. Mỏng manh mà mãnh liệt. Trong mỗi bông hoa cúc quỳ vàng, có phải đang đập nhịp trái tim yêu tha thiết của nàng Bờ Nga Ang?
Về mà thương, ơi cúc quỳ...
Quỳnh Như (Theo Phương Hạ-)
